کتیبه نگاری آیات قرآنی بر مناره های سلجوقی

Authors

  • طیبه شاکرمی دانشجوی کارشناس یارشد پژوهش هنر، دانشگاه پیام نور
Abstract:

در گستره وسیع فرهنگ و هنر اسلامی، معماری تجلی گاه حضور و وجود آیات الهی، سخنان اولیاء و انبیاء الهی است. اینگونه ابنیه همچون مسجد و مناره را می توان بارزترین آثاری دانست که اندیشه اسلامی در ساخت و تزئین آ نها تأثیرگذار و متبلور گشته است. مناره ها ازجمله آثاری است که با کاربری دینی و غیردینی )محل اذا نگویی و وابسته به بناهای مذهبی یا میل راهنما( مزین به نقوش متنوع هندسی، کتیبه ای و... است. هدف اصلی این پژوهش بررسی و تبین جایگاه کتیبه نگاری در تزئینات مناره های سلجوقی است. سؤال پژوهش عبارت است از اینکه آیات الهی نقش شده بر مناره های سلجوقی بازگوکننده کدام مفاهیم و مضامین دینی است؟ چهارچوب پژوهش بر این فرضیه استوار است که هنرمندان در کتیبه نگاری مناره های سلجوقی همچون مناره چه لدختران، مناره گار، مناره زیار، مناره ساربان و ... با به کارگیری آیات الهی چون هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ، هُوَ غَفُورٌ رَحِیم،ا لله ربی، ا لله اکبر، آِیه الکرسی و ... ضمن بازگو کردن صفات مطلق خداوند و تأکید بر آن ها، ترکیبی هدفمند از ارتفاع مناره ها به همراه مضمون کتیب ههایی که حاکمیت خداوند را بر جهان تأکید می کند، در نظر داشته است. مناره های دوره اسلامی که در نگاه عرفانی و حِکمی، ستونهایی میان زمین و آسمان تعبیر و تفسیر می شوند، فضاهای یاند که نگاه مخاطب را به علت مرتفع بودن آن ها از زمین به سمت آسمان هدایت می کنند. هنرمندان طراح این بناها با به کارگیری جملات و آیات دینی که متذکر صفات مطلق خداوند و نشان دهنده حاکمیت پروردگار بر هستی است، نگاه مخاطب را در این سیر صعودی بارور و در نهایت ذهن مخاطب را با اندیشه ای که حاکمیت الهی را هشدار می دهد در نقطه پایانی ارتفاع مناره ها به سمت آسمان متوجه می سازد. بنابراین می توان بیان داشت که ، مضمون کتیبه های دینی و الهی نقش شده بر روی مناره ها، در ارتباط مستقیم با اصل ارتفاع در مناره های دوره اسلامی و مناره های دوره سلجوقی مورد مطالعه است. این پژوهش به روش توصیفی، تحلیلی و مطالعات آن به صورت کتابخانه ای به سرانجام رسیده است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیلی بر کتیبه نگاری آیات قرآنی در قلعه چالِشتَر استان چهارمحال و بختیاری (از دوره قاجاریه)

بناهای خا ننشین گونه ای از معماری هستند که در دوره قاجار در اغلب روستاهای چهارمحا لو بختیاری ساخته شده اند. قلعه چالشتر یکی از این بناهاست که در غرب شهرستان شهرکرد قرار دارد. یکی از ویژگی های بارز این بنای خا ننشین)اعیا ن نشین( استفاده گسترده از آیات قرآنی در نماهای بیرونی و داخلی است. ساخت بناهای خا ننشین)اعیان نشین( همواره براساس عقاید مذهبی بانی و ساکنان آن ایجاد می شود و هنرمند نیز تا حد ام...

full text

کتیبه نگاری ایران در دوره سلجوقی

در این پژوهش دستیابی به منابع مستند و محکم در مورد تاریخ و پیشینه ایران در دوران سلجوقی. بررسی کتیه های ایران در دوران مذکور و شناخت انواع کتیبه ها و همچنین بررسی و ذکر نمونه های مستند در این زمینه هدف اصلی قرار گرفته تا بدینوسیله بتوان کتیبه ارزشمند یکی از مهمترین دوره های تاریخی ایران – دوران سلجوقی – را مورد پژوهش قرار داد. تاکنون درباره معماری اسلامی مطالعات زیادی صورت پذیرفته و همچنین در ...

15 صفحه اول

پژوهشی بر کاربرد یک فرم تزیینی در کتیبه نگاری محراب های گچ بری دوران سلجوقی و ایلخانی در ایران

Introduction: Inscriptions are considered as one of the most significant form of decorations that have been used mostly in the mihrabs and involve Quranic verses, prophet’s sayings, religious expressions as well as the date and the name of their creators. The stuccoed mihrabs of the Seljuk and Ilkhanid periods were no exception in which the inscriptions have many visual features including using...

full text

ابراهیم سلطان و کتیبه نگاری

ابراهیم سلطان، نوادۀ تیمور، خوشنویس و کتیبه نگاری توانا بود و ازکتیبه هایش در بناهای شیراز بسیار یاد کرده اند. برخی از این کتیبه ها در بناهایی چون دارالصفا و دارالایتام و بقعۀ ظهیری بوده است که اکنون آگاهی چندانی از آنها در دست نیست. گویا او کتیبه ای هم برصفۀ آرامگاه سعدی نگاشته است. سه یادگاری رقم داراز این شاهزاده در کاخ تچر به جا مانده وکمال الدین ایناق نیز یادبودی به نام او بر طاقچۀ اول ایو...

full text

طرح مرمت مناره گار اصفهان با رویکرد شناخت مناره های سلجوقی اصفهان

مناره ها به سبب ارتفاع و نوع ساختار فرمی خاصشان به عنوان یکی از شاخص ترین بناهای معماری ایرانی محسوب می شوند. از آن جایی که اکثر راه های قدیم ایران از مناطق کویری عبور می کردند، با حرکت شن های روان در کویر، جاده ها از دید محو می شدند؛ لذا نشانه ها، برج ها و مناره هایی متعددی در بخش مرکزی ایران، کنار جاده و ورودی شهرها ساخته می شدند. با توجه به آسیب هایی که در طول زمان بناهای سنتی را مورد تهدید ...

گونه شناسی شکلیِ کتیبه های کوفی در مساجد و مناره های شیوه رازی و آذری در استان اصفهان

خط به­ عنوان وسیلة ارتباطی با ایجاد امکان انتقال اندیشه ­ها به آیندگان و تأثیری که بر پیشبرد تمدن و فرهنگ بشری داشته، دارای اهمیت است. خط­ کوفی آغاز کتیبه­ نگاری در بناهای اسلامی بوده و با گذر زمان راه رشد را پیموده و گونه­ های جدیدی از آن ایجاد شده­است. در باب هنر اسلامی پژوهش­ های بسیاری صورت ­گرفته اما به بررسی دقیق و گونه­ شناسی خط­کوفی به‌ صورت جامع کمتر توجه شده­است. یافته­های محققان پیشی...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 2  issue 7.8

pages  4- 14

publication date 2015-11-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023